سرترالین – زولوفت – آسنترا (Sertraline)

اسامی تجاری دارو:

(Lustral; Daxid; Altruline; Asentra; Besitran; Deprax; Elrval; Emergen; Implicane; Sedoran; Sealdin; Serivolowfin; Zoloft; Tresle.)

سروتونین یکی از مواد شیمیایی است که در مغز تولید می‌شود. زمانی که سروتونین از نورون ترشح می‌گردد، منجر به تحریک سایر نورون‌ها می‌شود، سپس توسط پمپ هایی به سلول‌های مغزی باز می‌‌گردد و بازیابی می‌شود. سرترالین متعلق به خانواده‌ي داروهاي ضدافسردگي مهاركننده‌ي پمپ جمع كننده‌ي سروتونين SSRIs می‌باشد.

سرترالین برای درمان: (افسردگی؛حمله‌های هراس یا پانیک‌اتک؛ اختلال وسواس و اختلال استرس پس از سانحه و اختلال اضطراب اجتماعی؛ بدشکلی بدن؛ و شکل شدیدی از سندروم پیش قاعدگی) استفاده می‌شود.

 قرص سرترالین باعث افزایش روحیه فرد؛ کیفیت خواب؛ اشتها و سطح انرژی می‌شود و به بازیابی علاقه به زندگی روزمره کمک می‌کند. گاهی به عنوان قرص خواب نیز تجویز می‌شود. این دارو همچنین وسواس و اجبار برای انجام کارهای تکراری که در زندگی روزمره اختلال ایجاد می‌کند راکاهش می‌دهد. سرترالین از پر مصرف‌ترین داروهای ضد  افسردگی در کل جهان محسوب می‌شود. این دارو با تقویت سروتونرژیک در (CNS) متعاقباً محار فعالیت آدرنرژیک در ناحیه locus ceruleus می‌شود.

شکل دارویی: قرص‌های 50 و 100 میلی‌گرم.

نحوه عملکرد دارو و فارماکوکینتیکی (بررسی پارامترهای دارو):

این دارو از راه خوراکی جذب می‌شود و پس از 5/4 تا 5/8 ساعت؛ غلظت پیک درخون ایجاد می‌شود. نیمه عمر حذف پلاسمایی آن 26 ساعت و نیمه عمرحذف پلاسمای متابولیت فعال آن 66 ساعت است. مصرف غلظت یکنواخت  (Css)این دارو در خون تقریباً یک هفته پس از مصرف آن ایجاد می‌شود. سرترالین متابولیسم عبور اول شدید دارد. درزنان بارداراز جُفت عبورکرده و وارد شیر مادر می‌شود. این دارو از طریق ادرار و مدفوع دفع می‌شوند. در کبد متابولیزه شده و بطور وسیع تحت تاثیر عبور اولیه قرار می‌گیرد. 98% به پروتئین‌های خون متصل می‌شود.

جذب گوارشی این دارو آهسته است. ولی در صورت مصرف با غذا؛ سرعت جذب و فراهمی زیستی آن افزایش می‌یابد. برای شروع اثر ضد افسردگی و ضد پانیک آن 2 الی 4 هفته و برای اثر ضد وسواس آن ممکن است زمان بشتری احتیاج باشد.

مقدار و روش مصرف:

بزرگسالان: به عنوان ضدافسردگی و درمان‌های وسواس یک بار در روز صبح‌ها یا عصرها تجویز می‌شود. بعد از چند هفته برای دستیابی به مقدار موثر یا حداکثر مقدار قابل تحمل توسط بیمار؛ در فواصل یک هفته‌ای به مقدار Mg/day _ 50m اضافه می‌شود. بهتر از در دوز اول مقدار 25m شروع شود. دردرمان اختلالات (استرس بعد از حادثه؛ اختلال اضطراب اجتماعی) با 25 میلی‌گرم آغاز می‌شود.

کودکان: برای درمان اختلالات obsessive-compulsive درکودکان 6 تا 12 ساله ابتدا: mg/day25 و نوجوانان 13 تا 17 ساله ابتدا: mg/day 50 یکبار در روز؛ صبح یا عصر تجویز می‌شود و در فواصل یک هفته مقدار مصرف برحسب نیاز یا تحمل بیمار افزایش می‌یابد.

مصرف در زمان بارداری: این دارو از داروهای بارداری درجه(C)  است. یعنی: تحقیقات بر روی حیوانات بارداردر هنگام مصرف دارو اثرات نامطلوبی روی جنین نشان داده است و همچنین مطالعاتی بصورت کامل بر روی انسان انجام نشده است تا تاثیر دارو بر روی جنین اطمینان حاصل شود. پس در هنگام بارداری در حین مصرف باید فوراً با پزشک در میان گذاشت.

  نحوه مصرف سرترالین:

 میزان مصرف و شکل دارو و تکرار دفعات به مواردی چون: سن؛ شرایط بیمار؛ وخامتِ حال بیمار؛ سایر شرایط پزشکی و نحوه واکنش بیمار به دارو دراولین دوز است.

بهترین زمان مصرف سرترالین:

افرادی که از داروهای ضد افسردگی استفاده می‌کنند، بهترین زمان برای مصرف این داروها در ابتدای روز است. مصرف داروی سرترالین در ابتدای روز می‌تواند از بروز علائم افسردگی در طول روز جلوگیری کند. البته بسیاری از پزشکان بر این باورند که میزان تولید که یک انتقال دهنده عصبی است در شب بیشتر از روز خواهد بود، به همین دلیل پزشکان مصرف داروهای ضدافسردگی چون سرترالین را در شب پیشنهاد نمی‌کنند. بهتر است داروی سرترالین را درصبح‌ها و در یک ساعت مشخص بیمار مصرف کند.

عوارض جانبی؛ رایج‌ترین عوارض:

1: خواب‌آلودگی و خستگی. 2: آشفتگی 3: سوء هاضمه؛ تهوع؛ اسهال و کاهش اشتها.4: تعریق. 5: رعشه و لرز.

 6: مشکلات خواب (بی‌خوابی). 7: کاهش تحریک جنسی؛ ضعف جنسی و یا مشکل در ارگاسم.

گاهی هم عوارض خود را با حساسیت پوستی (کهیر)؛ سختی در تنفس؛ ورم صورت؛ (لب‌ها ؛ زبان یا گلو.) نشان می‌دهد. در صورت عوارضی همچون: تشنج، تاری دید؛ دید تونلی (نوعی بیماری چشمی)؛ درد یا ورم چشم؛ سردرد و گیجی؛ مشکلات حافظه؛ احساس ناپایداری یا تزلزل (سطح پایین سُدیم خون)؛ شادی افراطی؛ زودرنجی یا پُرحرفی؛ باید سریع به پزشک مراجع کرد.

نکاتی در مورد تداخلات دارویی سرترالین:

• بیمار باید به تعداد محدودی قرص‌ دسترسی داشته باشد.
• مصرف همزمان سرترالین و بقیه (SSRIs) بامهارکننده‌هایMAOمی‌تواند؛ ایجاد سندرم سروتونی(هیپرترمی؛ هیپررفلکسی؛ تب و لرز و کولاپس قلبی عروقی) ایجاد کند.
• مصرف همزمان سرترالین و داروهای آریتمی مثل پروپافنون و فلکایینید؛ باعث افزایش غلضت خونی این داروها می‌شود.
• مصرف همزمان سرترالین با دارووهای که به‌ نحوی با سیستم سروتونرژیک عمل می‌کنند. مثل: (تریپتان‌ها؛ لینزولید (داروی ضد باکتری که اثر مهارکننده رویMAO دارد.) که باعث ایجاد سندروم سروتونین می‌شود.
• مصرف این دارو و وارفاین ممکن است اثر (وارفارین) را افزایش می‌دهد.
• مصرف همزمان (سرترالین و سایمتیدین) باعث افزایش غلظت خونی سرترالین می‌شود.

مشکلات جنسی و سرترالین:

به ندرت در مردانی که از این دارو استفاده می‌کنند، نعوظ دردناک و طولانی مدت در حدود۴ساعت یا بیشتر دیده شده است. اگر این نعوظ طولانی مدت و دردناک رخ داد، مصرف دارو را بیمارباید قطع کند و با فوریت‌های پزشکی تماس بگیرید زیرا ممکن است مشکلاتی دائمی به وجود بیاورد.

داروهای بازدارنده مونوآمین اکسیداز (MAO):

مصرف سرترالین همراه با داروهای بازدارنده مونوآمین اکسیداز (MAO) ممکن است موجب تداخل کشنده‌ای شود.

از مصرف بازدارنده‌های: منوآمین‌اکسیدازمانند:آیزوکروبوکسازید، لینزولید، متیلن آبی، موکلوبماید، فنلزین،پروکاربازین، رازاگیلین، سافینامید، سلژیلین و ترانیل سیپرومین همراه با سرترالین جدا خوداری شود. همچنین نباید اکثر بازدارنده‌های مونو آمید اکسیداز را ۲ هفته قبل یا بعد از مصرف قرص سرترالین مصرف کرد.

اوردوز با سرترالین:

زمانی که فرد بیش از مقدار تولید شده دارو مصرف کند، به اصطلاح اوردوز کرده است. این اوردوز می‌تواند از روی مصرف عمد یا غیرعمد دارو باشد. در ترکیبات این دارو؛ مواد شیمیایی بسیار قوی وجود دارد.

 استفاده بیش از اندازه از این دارو می‌تواند منجر به اوردوز در فرد شود، بهتر است داروی سرترالین ۱۰۰ را طبق تجویز پزشک مصرف کرد. از علائم اوردوز ناشی از مصرف سرترالین می‌توان به تنگی نفس، سرگیجه شدید و غش کردن اشاره کرد. بعضی از نوجوانان و بزرگ‌سالان زمانی که اولین داروی ضدافسردگی را مصرف می‌کنند، افکاری درباره خودکشی دارند. درباره تغییر حالات یا علائم باید هوشیار بود و هرگونه علامت جدید یا علامت رو به‌ وخامتی را به پزشک گزارش داد. خانواده یا سایر مراقبان هم باید به تغییرات حالت یا علائم بیمارهشیار باشند.

هشدارها:

داروی سرترالین ممکن است موجب خواب‌آلودگی و تاری دید شود. الکل و ماری جوآنا این حالات را تشدید می‌کند. لذا از رانندگی و فعالیت‌هایی که نیاز به هوشیاری دارند، تا زمانی که در هوشیاری کامل به سر ببرد بیمار اجتناب کند.

قبل از هر گونه جراحی همه‌ی داروهایی که بیمار مصرف می‌کند (شامل داروهای تجویزی، غیرتجویزی و داروهای گیاهی) را با پزشک یا دندانپزشک خود در میان بگذارد.

این دارو ممکن است بر نتایج برخی از آزمایش‌های پزشکی مانند آزمایش مغز بیماری پارکینسون تاثیر بگذارد. در نتیجه کارکنان آزمایشگاه و پزشک را از مصرف این دارو آگاه سازید.

در صورتی که بیمار مبتلا به دیابت باشد، چک کردن قند خون روزانه نسبت به قبل، از اهمیت بیشتری برخوردار است. زیرا این دارو می‌تواند سطح قند را تغییر دهد. در صورت بروز این مشکل توصیه های لازم را از پزشک  متخصص خود دریافت کند.

چگونه مصرف قرص سرترالین را قطع کنیم؟

سرترالین اعتیاد آور نیست اما ممکن است هنگام ترک آن عوارض ناخوشایند ترک را بیمار تجربه کند. ترک دارو در طی یک دوره چهار هفته‌ای انجام شود. سرگیجه یا سردرد از عوارض ترک قرص سرترالین است. نشانه های ترک قرص سرترالین ممکن است از چند روز تا چند هفته بعد از آخرین زمان مصرف داروی نیز باقی بماند.

محل نگهداری دارو:

دارو باید در دمای ۱۵ تا ۳۰ درجه سانتی‌گراد و دور از گرما و رطوبت و همچنین دور از دسترس کودکان نگهداری شود.